علائم زگیل تناسلی (HPV): نشانه‌ها، تشخیص، محل ظهور، علائم بهبود و روش‌های پیشگیری

علائم زگیل تناسلی (HPV): نشانه‌ها، تشخیص، محل ظهور، علائم بهبود و روش‌های پیشگیری

علائم زگیل تناسلی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی ناحیه تناسلی است که توسط ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. این ویروس بیش از 200 نوع مختلف دارد و بخشی از آنها می‌توانند باعث زگیل‌های قابل مشاهده شوند. درحالی‌که بسیاری از مبتلایان هیچ نشانه‌ای ندارند، برخی دیگر دچار برجستگی‌ها یا ضایعات پوستی می‌شوند. شناخت دقیق علائم، تفاوت زگیل تناسلی با بیماری‌های مشابه و آگاهی از علائم بهبود نقش اساسی در مدیریت و درمان صحیح این بیماری دارد.

زگیل تناسلی چیست؟ و از کجا بفهمیم زگیل تناسلی داریم؟

زگیل تناسلی ضایعاتی هستند که معمولاً توسط HPV انواع 6 و 11 ایجاد می‌شوند. این تیپ‌ها کم‌خطر هستند و باعث سرطان نمی‌شوند، اما انتقال‌پذیری بالایی دارند. از سوی دیگر، تیپ‌های پرخطر مانند 16 و 18 ممکن است علامت ظاهری نداشته باشند اما با سرطان‌های دهانه رحم، مقعد و حلق مرتبط هستند.

علائم زگیل تناسلی در زنان

علائم در زنان می‌تواند خفیف، پنهان یا کاملاً واضح باشد. شایع‌ترین محل‌ها عبارتند از:

• لب‌های کوچک و بزرگ واژن
• دهانه واژن
• دهانه رحم (غیر قابل مشاهده بدون معاینه)
• پرینه (بین واژن و مقعد)
• مقعد و اطراف آن

نشانه‌های ظاهری

• برجستگی‌های کوچک و نرم
• رنگ گوشت یا سفید مایل به صورتی
• سطح صاف یا گل‌کلمی
• ضایعات تکی یا خوشه‌ای
• گاهی خارش یا سوزش خفیف

علائم غیرمستقیم زگیل تناسلی در زنان

• خونریزی پس از رابطه
• افزایش ترشحات غیرعادی
• احساس جسم خارجی در واژن

علائم زگیل تناسلی در مردان

در مردان، علائم معمولاً واضح‌تر است و در نواحی زیر ظاهر می‌شود:

• پوست آلت
• کلاهک آلت (Glans)
• پوست بیضه‌ها
• مقعد یا اطراف آن
• کشاله ران

ظاهر زگیل در مردان

• برجستگی‌های کوچک و گوشتی
• گاه شبیه دانه‌های ریز
• رشد تدریجی
• معمولاً بدون درد

علائم زگیل تناسلی در دهان و گلو

HPV می‌تواند از طریق رابطه دهانی منتقل شود. انواع کم‌خطر ممکن است زگیل دهانی ایجاد کنند.

علائم در دهان و حلق

• برجستگی‌های کوچک روی زبان یا کام
• ضایعات شبیه توده نرم
• گلودرد مداوم
• بوی بد دهان
• مشکل در بلع (نادر)

علائم زگیل در ناحیه مقعد

زگیل مقعدی ممکن است حتی در افرادی که رابطه مقعدی ندارند هم ظاهر شود.

• برآمدگی‌های کوچک اطراف مقعد
• خارش یا سوزش
• احساس رطوبت دائم
• خونریزی خفیف

آیا ممکن است زگیل تناسلی علائم نداشته باشد؟

بله. در واقع، بیش از 80 درصد افراد مبتلا به HPV هیچ علامتی ندارند و ممکن است حتی سال‌ها بدون آگاهی ناقل ویروس باشند. بدن بعضی از افراد می‌تواند ویروس را طی 1 تا 2 سال پاک‌سازی کند، اما برخی افراد دچار زگیل یا عوارض شدید می‌شوند.

محل‌های کمتر شناخته‌شده برای بروز زگیل تناسلی

زگیل تناسلی می‌تواند در نواحی غیرمعمول نیز دیده شود:

• بغل ران‌ها
• کشاله ران
• روی شکم (در نادر موارد از تماس پوستی)
• باسن
• دست‌ها (اگر لمس مداوم ضایعه وجود داشته باشد)
• لب‌ها (در صورت انتقال دهانی)

تشخیص زگیل تناسلی

1. تشخیص بالینی (دیداری)

پزشک معمولاً با نگاه دقیق به ضایعه می‌تواند زگیل را تشخیص دهد. ظاهر خاص نوع گل‌کلمی در اغلب موارد قابل شناسایی است.

2. کولپوسکوپی

کولپوسکوپی یک روش بررسی دقیق دهانه رحم، واژن و فرج است که با استفاده از دستگاهی به نام کولپوسکوپ انجام می‌شود. این دستگاه بزرگ‌نمایی و نور قوی دارد و به پزشک اجازه می‌دهد نواحی مشکوک را واضح ببیند. اگر HPV پرخطر وجود داشته باشد، ضایعات دهانه رحم ممکن است فقط با کولپوسکوپی قابل مشاهده باشند.

کولپوسکوپی برای چه مواردی انجام می‌شود؟

• پس از نتیجه غیرطبیعی آزمایش پاپ اسمیر
• بررسی ضایعات HPV
• تشخیص زگیل تناسلی داخلی
• ارزیابی تغییرات پیش‌سرطانی دهانه رحم
• بررسی خونریزی‌های غیرطبیعی

کولپوسکوپی آیا درد دارد؟

کولپوسکوپی معمولاً بدون درد است، فقط کمی فشار مانند پاپ اسمیر دارد. اگر بیوپسی انجام شود، ممکن است احساس نیش خفیف یا گرفتگی خفیف ایجاد شود.

مزایای کولپوسکوپی

تشخیص دقیق ضایعات مرتبط با HPV و امکان بیوپسی نقطه‌ای در همان جلسه و بدون نیاز به بیهوشی

کولپوسکوپی چقدر طول می‌کشد؟

حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه.

3. تست HPV (تست DNA)

این تست HPV نوع ویروس را مشخص می‌کند و بیشتر در زنان انجام می‌شود. برای مردان تست HPV بسیار محدود و غیرقطعی است. این تست معمولاً هم‌زمان با پاپ اسمیر یا به‌صورت جداگانه انجام می‌شود و هدف آن شناسایی سویه‌های پرخطر ویروس است که می‌توانند باعث تغییرات پیش‌سرطانی یا سرطان دهانه رحم شوند.

تست HPV چه چیزهایی را تشخیص می‌دهد؟

• وجود یا عدم وجود ویروس HPV
• نوع ویروس (High-risk یا Low-risk)
• شناسایی تیپ‌های پرخطر مثل 16 و 18
• تعیین نیاز به بررسی بیشتر مثل کولپوسکوپی

تست HPV برای چه افرادی لازم است؟

• زنان بالای 25 یا 30 سال (بسته به پروتکل کشور)
• افرادی که نتیجه پاپ اسمیر غیرطبیعی داشته‌اند
• کسانی که شریک جنسی جدید دارند
• زنانی که سابقه HPV یا زگیل داشته‌اند
• کسانی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند

تست HPV برای مردان:

در حال حاضر تست HPV روتین وجود ندارد، مگر در موارد خاص (مثل مقعد یا دهان در افراد با ریسک بالا).

تست HPV چطور انجام می‌شود؟

در زنان، درست مثل پاپ اسمیر: پزشک یا پرستار نمونه‌گیری از دهانه رحم انجام می‌دهد. نمونه برای آزمایش DNA ویروس HPV به آزمایشگاه فرستاده می‌شود و نتیجه معمولاً طی 3–10 روز آماده می‌شود.

چند نوع تست HPV وجود دارد؟

1) HPV DNA Test (شایع‌ترین)

بررسی وجود DNA ویروس → دقیق‌ترین روش

2) HPV mRNA Test (مثل تست Aptima)

بررسی فعالیت ژنتیکی ویروس → مثبت شدن این تست یعنی ویروس فعال است

3) Co-testing کوتست (پاپ اسمیر + HPV)

بهترین روش برای غربالگری سرطان دهانه رحم

نتیجه تست HPV چه معنایی دارد؟

✔ HPV منفی: عالی — یعنی ویروس موجود نیست و ریسک بسیار پایین است.

✔ HPV مثبت: درگیری به یک یا چند تایپ ویروس HPV

HPV مثبت به معنای داشتن سرطان نیست.

فقط یعنی باید: پاپ اسمیر دقیق‌تر و کولپوسکوپی انجام شود و پیگیری هر 6–12 ماه با پزشک متخصص انجام شود.

HPV مثبت = سرطان نیست!

با تغذیه، تقویت ایمنی و مکمل‌هایی مثل AHCC، این روند سریع‌تر هم می‌شود.

تست HPV در مردان چطور است؟

در مردان تست روتین وجود ندارد، اما می‌توان انجام داد در موارد: ضایعات مشکوک تناسلی و رابطه پرخطر و درد یا علائم مقعدی و همینطور در HIV مثبت و MSM

نمونه‌گیری معمولاً از: پوست آلت و مقعد و دهان انجام می‌شود.

4. بیوپسی (نمونه‌برداری)

در صورت شک به بیماری‌های مشابه، پزشک نمونه از ضایعه برمی‌دارد.

بیماری‌های مشابه با زگیل تناسلی و نحوه تشخیص تفاوت

تفاوت زگیل تناسلی با تبخال تناسلی

زگیل تناسلی (HPV)

• بدون درد
• برجسته، گوشتی، نرم
• معمولاً به شکل خوشه‌ای
• طولانی‌مدت
• به ندرت زخم می‌شود

تبخال تناسلی (HSV)

• تاول‌های ریز و بسیار دردناک
• سوزش و خارش شدید
• ترشح مایع
• بهبود طی 7–14 روز

علائم خوب شدن زگیل تناسلی

درمان زگیل تناسلی معمولاً ضایعه را از بین می‌برد، نه ویروس را؛ اما نشانه‌های بهبود کاملاً قابل مشاهده هستند:

• کوچک شدن تدریجی زگیل‌ها
• صاف شدن سطح پوست
• کاهش خارش یا سوزش
• عدم ایجاد ضایعه جدید طی چند هفته
• خشک شدن زگیل‌ها پس از کرایوتراپی
• ریزش یا جدا شدن ضایعه پس از درمان موضعی

توجه: حتی بعد از درمان کامل ظاهری، ویروس ممکن است در بدن باقی بماند ولی غیر فعال شود. برای حذف دائمی ویروس تنها راه آن مقابله سیستم ایمنی فرد بینار با ویروس است. پس مهمترین کار تقویت سیستم ایمنی بدن توسط مکمل هایی همچون قرص AHCC است.

علائمی که نشان می‌دهد زگیل هنوز خوب نشده یا دوباره فعال شده

روش‌های پیشگیری از زگیل تناسلی

1. واکسن HPV (گارداسیل 9)

مؤثرترین روش پیشگیری از تیپ‌های کم‌خطر و پرخطر ویروس. در سنین پایین اثربخشی بسیار بالاست.

2. استفاده از کاندوم

اگرچه 100% محافظت ایجاد نمی‌کند، اما انتقال را تا حد زیادی کاهش می‌دهد؛ زیرا HPV از تماس پوستی‌ـ‌پوستی منتقل می‌شود.

3. پرهیز از تعدد شریک جنسی

هرچه تعداد شریک جنسی بیشتر باشد، احتمال تماس با HPV بالاتر می‌رود.

4. تقویت سیستم ایمنی

• تغذیه سالم
• مصرف مکمل های تقویت سیستم ایمنی
• خواب کافی
• کاهش استرس
• ورزش منظم

5. خودداری از کندن یا دستکاری زگیل

این کار می‌تواند باعث گسترده شدن ضایعه شود.

آیا زگیل تناسلی درمان دارد؟

اگرچه HPV یک ویروس پوستی ـ مخاطی است و ممکن است در بدن برای مدت ها باقی بماند، اما خودِ زگیل‌ها کاملاً قابل درمان و حذف هستند. درمان زگیل تناسلی به دو بخش تقسیم می‌شود: 1- درمان ضایعه و 2- مدیریت ویروس.

درمان ضایعات زگیل تناسلی

درمان ضایعات به معنای از بین بردن زگیل‌ها از سطح پوست است. روش‌های پزشکی رایج شامل موارد زیر هستند:

• کرایوتراپی (فریز کردن زگیل‌ها)
• لیزر
• الکتروکاتری
• اسید تری‌کلرواستیک (TCA)
• داروهای موضعی مانند انواع پماد های برطرف کننده زگیل

این روش‌ها معمولاً ضایعات را به‌طور کامل از بین می‌برند و فرد پس از چند جلسه درمان، پوست صاف و بدون زگیل خواهد داشت ولی ممکن است پس از دو هفته تا دو ماه بعد این ضایعات برگردند.

آیا ویروس HPV هم درمان می‌شود؟

سیستم ایمنی بدن می‌تواند ویروس را به حالت غیر فعال برساند یا به‌طور کامل پاک کند. تقویت سیستم ایمنی با مواد مؤثر مانند کپسول AHCC، خواب کافی، ترک سیگار و کاهش استرس می‌تواند روند پاک‌سازی ویروس را سریع‌تر کند.

پرسش‌های پرتکرار درباره زگیل تناسلی

آیا زگیل تناسلی خطرناک است؟

انواع ایجادکننده زگیل معمولاً کم‌خطر هستند، اما امکان انتقال به دیگران وجود دارد.

آیا HPV درمان قطعی دارد؟

خیر، اما سیستم ایمنی در بسیاری از افراد ویروس را حذف می‌کند. پس درمان قطعی فقط از طریق تقویت سیستم ایمنی انجام می شود.

آیا ممکن است پس از درمان دوباره بازگردد؟

بله، چون ویروس ممکن است دوباره فعال شود.

آیا لیزر بهترین روش درمان است؟

لیزر، کرایوتراپی و داروهای موضعی همگی اثرگذارند؛ انتخاب روش به محل ضایعه بستگی دارد ولی درمان قطعی فقط تقویت سیستم ایمنی بدن می باشد.

آیا زگیل با پماد از بین می‌رود؟

بله، برخی درمان‌ها مثل پماد Meoly می‌تواند زگیل‌های کوچک را از بین ببرد.

آیا زگیل تناسلی باعث ناباروری می‌شود؟

خیر، مگر در صورت عفونت شدید یا عوامل دیگر.

جمع‌بندی

زگیل تناسلی یکی از بیماری‌های شایع ویروسی است که می‌تواند بدون علامت یا همراه با ضایعات پوستی ظاهر شود. شناخت علائم، تفاوت با بیماری‌های مشابه و علائم بهبود به تشخیص صحیح کمک می‌کند. واکسن HPV بهترین راه پیشگیری است و رعایت بهداشت جنسی نقش مهمی در کاهش انتقال دارد.